 |
Çorum Orta Karadeniz Bölgesi'ndeki az yüksek, parçalanmış ve aşınmış dağ sıralarıyla İç Anadolu platolarından olan Yozgat platosu arasında bir geçit yerinde bulunmaktadır. Batıdan Kızılırmak, doğudan Yeşilırmak ve bu ırmaklara dökülen akarsuların yer yer parçaladığı platoların ve çok yüksek olmayan dağ sıralarının ve bu sıralar arasına sıkışmış ovaların bulunduğu görülür.
Çorum İli toprakları 12820 km. kare genişlikte olup, en güney noktası Alaca İlçesi Baltasarılar köyü güneyinden geçen 39 derece 54 dakika kuzey enlemi ile en kuzey noktası Kargı İlçesi Vahşili köyü kuzeyinden geçen 41 derece 20 dakika kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır.En batı noktası Kargı İlçesinin Bayat köyü batı sınırı olan 34 derece 04 dakika doğu boylamı ile en doğusu Mecitözü İlçesinin Kalecik Köyü doğusundan geçen 35 derece 28 dakika doğu boylamları arasında bulunur. |
Çorum merkez ilçesi 40 derece 33 dakika kuzey enlemi ile, 34 derece 58 dakika doğu boylamları üzerinde bulunmaktadır.
Doğudan Amasya, Tokat, batıdan Çankırı, güneyden Yozgat, kuzeyden Sinop, kuzeydoğudan Samsun, kuzeybatıdan Kastamonu ve güneybatıdan Kırıkkale İlleri ile komşusu olan Çorum'un en uzun sınırı doğuda Amasya iledir.
Çorum ili sınırları içinde bulunan dağlar genel olarak yüksek olmayan dağlardır. Orta Karadeniz bölümündeki Canik dağları ile Ilgaz ve küre dağlarının başlangiç noktalarını teşkil eden silsileler Güneydoğuya ( Bozok yaylasına ) gittikçe alçalırlar ve yükseklikleri 1.000 - 2.000 metre arasında değişen tepeleri ile bir taraftan Kızılırmak vadisi kıyılarında, diğer taraftan Yeşilırmağın önemli kolu olan ÇEKEREK suyu kıyılarında uzayıp giderler. Çorum dağlarının yüksekliği çok olanları İskilip - Osmancık ve Kargı İlçeleri toprakları üzerindedir.
Osmancık İlçesinde Kızılırmak vadisi boyunca uzanan Çal ve Ada Dağları Kargı İlçesi sınırları içinde devam ederek Çorum'un en yüksek Kös dağlarında Erenler Tepesi 2097 metreye ulaşır.
Aynı dağ sıralarının güneyinde İskilip İlçesinin Teke Dağı, Kavak Dağı, Göl ve Deveci dağları ile Cakarözü dağlarını meydana getirdiği görülmektedir.
|
Dağın Adı
|
Yüksekliği (m) :
|
| Erenler Tepesi (Kargı'da Kös Dağı Üzerinde) |
2097
|
| Türpe Tepe (Kargı'da) |
1981
|
| Kara Tepe (Mecitözü'nde) |
1846
|
| Kırklar Dağı (Mecitözü'nde) |
1791
|
| Köse Dağı (Çorum'da) |
1750
|
| Dede Çal (Osmancık'ta) |
1730
|
| Kartal Tepe (Sungurlu'da) |
1700
|
| Teke Dağı (İskilip'te) |
1700
|
Çorum Ovası : Merkez İlçenin üzerinde, 780 - 800 m. yüksekliğindedir.Üzerinde Bayat-Ömerbey-Deliler-Gürcü-Elemin-Sarmaşa-Buluz-Celilkırı ve Yaydiğin Köyü toprakları bulunmaktadır. Ovanın doğu ve kuzey yönlerinde fay hatları vardır.
Diğer başlıca ovalar : Bozboğa, Ovasaray, Seydim, Hüseyin, Dedesli, Irmak, Taybı, Mecitözü, Osmancık, Düvenci, Hamamözü, Delice ve Budaközü ovalarıdır.
Çorum İline bağlı olan Sungurlu, İskilip, Bayat, Osmancık ve Kargı İlçelerini sulayan Kızılırmak ve buna bağlı önemli dereler, çaylar ile Çorum Merkez İlçesini Alaca, Ortaköy ve Mecitözü ilçelerini sulayan Yeşilırmağın en önemli kolu olan Çekerek'e dökülen önemli dere ve suların geçmiş olduğu yerlerde pek çok dar vadiler vardır. Genellikle dar vadilere boğaz adı verilmektedir.
Başlıcaları Şunlardır : Sıklık Boğazı, Hatap Vadisi, Harami Vadisi, Dana Boğazı, Kırkdilim Vadisi, Sacayak Vadisi, Hışır Vadisi.
Çorum İli akarsuları sularını iki önemli ırmak havzasına boşaltır.
Kızılırmak Havzası : Çorum İli sınırları içerisinde 182 km. olan Kızılırmak ilçelerden Bayat'ta 20 km., İskilip'te 32 km., Merkez İlçe ve köylerinde 28 km., Osmancık'ta 32 km., Kargı'da 70 km. uzunlıktadır.
Kızılırmak'ın önemli kolu olan Delice suyuna Sungurlu İlçemizin önemli suyu Budaközü ( 60 km. ) ve bu suyun önemli kolları olan Kemallı, Dığ çayları dökülmektedir. Delice Irmağı Ankara ve Çankırı İlleri ile Çorum İli arasında bir sınır teşkil ederek Kula köyünde Kızılırmak'a dökülür.
Yeşilırmak Havzası : Çorum İli topraklarını sulayan önemli suların bir kısmı da Yeşilırmak'ın önemli kollarından olan Çekerek ırmağına dökülmektedir. Çorum Merkez İlçesinin büyük bir kısmı, Alaca İlçesi, Mecitözü ve Ortaköy İlçelerindeki çay ve dereler bu ırmağın önemli sularıdır.
Çorum Çat Suyu (82 km) : Derinçay adını da alan bu su, Eğerci dağından ve Köse Dağından inen dere ve çayların birleşmesinden oluşur. Çomarbaşı ve Sıklık Derelerinide alarak il merkezinin 3 km batısından geçer. Güneyde Yılgınözü ve Hatap deresi ile birleşir, Ahilyas derelerini de alır ve bundan sonra Çorum suyu olur. Alaca'da gelen Budaközü ile birleşince de Çorum çat suyu olur. Mecitözü ilçesi ve köylerinden geçerek, Amasya ili sınırlarında Çekerek ile birleşir.
Mecitözü Çayı : Kırklar Dağından doğar, ilçe merkezine yakın olarak ( 1-1,5 km ) geçtikten sonra Amasya topraklarında Çorum Çat sutu ile birleşir.
Çekerek Irmağı : Ortaköy ilçesi ve topraklarının az bir kısmını sular, Amasya İli sınırlarına geçer.
İl sınırları içerisinde önemli bir göl yoktur. Merkez İlçede Eymir (Gölünyazı) Gölü olup, yazın suları çok azalan bir sazlık ve bataklıktır. İlk bahar aylarında ayrıca merkez ilçede Uyuz Gölü ve Kırkgöz adı verilen küçük gölcüklerde oluşur.
İlde D.S.İ. ve Köy Hizmetleri tarafından yapımı tamamlanmış olan ve devam eden çok sayıda büyüklü küçüklü baraj ve göletler bulunmaktadır. Bunlar ;
|
Adı
|
Yer
|
Hacmi
|
Karakteristiği
|
Başlama
|
Bitiş
|
|
Obruk Barajı
|
Osmancık Obruk Köyü
|
661.11 hm3.
|
Enerji ve Sulama
|
1996
|
2006
|
|
Koçhisar Barajı
|
Alaca Koçhisar Köyü
|
205 hm3.
|
Enerji ve Sulama
|
1995
|
2004
|
|
Hatap Barajı
|
Çorum'un 20 km. güney batısı
|
12 hm3.
|
Enerji ve Sulama
|
1995
|
2004
|
 |
D.S.İ Tarafından hizmete açılmış baraj ve Göller:
Çomar Barajı, Alaca Barajı, Yenihayat Barajı.
Ahmetoğlan Göleti, Evci Yeni Kışla Göleti, Seydim-1 Seydim-2 Göleti, İnegazili Göleti, Alacahöyük Göleti, Pınarlı Göleti, Geven Göleti, Aksu Göleti
< Çomar Barajı - Çorum |
Orta Karadeniz Bölgesinde bulunan İlimiz kuzey bölgelerindeki ilçeler ( Bayat, İskilip, Osmancık, Kargı ) bilhassa yağış bakımından Karadeniz ikliminin tesirindededir. Bu haliyle Çorum Karadeniz ikliminden İç Anadolu iklimine geçiş alanında bulunmakta olup, diğer kısımlarında step iklimi özelliği hakimdir.
Çorum şehrinde yazlar sıcak, kışlar soğuk geçer. Yağışlar az olup, daha ziyade kış ve ilkbahar aylarında düşer. Senenin ortalama olarak 36 günü tropik, 107 günü yaz, 13 günü kış ve 98 günü donlu geçmektedir.
Çorum İlinin güney bölgesinin doğal bitki örtüsü bozkırdır (step). İlkbahar Yağışları ile birlikte yeşerirler, sonbaharda kururlar. Bunlara örnek; papatya, gelincik, deve dikeni, kangal otu, sığır kuyruğu, yavşan otu, geniş yayılma alanı bulmuştur.
Yükseltinin tesiri ile merkez ilçe, Alaca, Sungurlu, Ortaköy ve Mecitözü'nün bazı kesimlerinde meşelikler, Ardıç, Karaçam toplulukları görülür. İlkbaharda'da kar örtüsünün hemen arkasından dulda yerlerde çiğdem, yabani sümbül ve yabani lale çiçekleri açar.
İlimiz kuzeyinde yer alan ilçelerde Karadeniz iklimi ve yükseltinin tesiriyle ağaç toplulukları daha çok çeşitlenmekte, meşelikler 800 - 1000 metreden itibaren yerini karma ormanlara ve 1200 metreden sonra da iğne yapraklı ormanlara terketmekte, daha yükseklerde de çayır bitkileriyle kaplı yayla kesimleri görülmektedir.
İl genelinde yaz mevsiminde öğleden sonra başlayarak gece saat 22' ye kadar esen poyraz etkilidir. Bazen ters yel de denen sıcak ve kavurucu bu rüzgar tarım alanları için zararlıdır. Kışın kuzeyden yıldız rüzgarı, ilkbaharda güneybatıdan lodos rüzgarı eser. bu rüzgarlar bol yağış ve kimi zaman da dolu yağmasına neden olur. Son baharda genellikle sakin bir hava gözlenir. Halk arasında bu aylara Sığır aylar adı verilmiştir.
|
ÇORUM'UN COĞRAFYASI